Nowe inicjatywy i wypowiedzi obozu władzy w sprawie wyborów wpisują się dobrze w dzisiejszą datę. Tylko nie wiadomo, czy się śmiać, czy płakać. Gdyby ktoś z obserwatorów chciał sobie wyrobić jakieś wyobrażenie o realnych problemach, na które mogą trafić najnowsze pomysły Nowogrodzkiej na przezwyciężenie wyborczych przeciwności, garść faktów.

Zacznijmy od głosowania korespondencyjnego. Dane z dwóch ostatnich wyborów sejmowych (gdzie frekwencja i struktura głosujących jest najbliższa do tej z wyborów prezydenckich) podaje tabela.

Głosowanie korespondencyjne nie wystawiało dotąd ani administracji, ani poczty, na szczególne wyzwanie –  czy to to dostępne tylko niektórym, jak w 2019 roku, czy to dla wszystkich cztery lata wcześniej. Największa liczba kopert, która przyszła do jednej komisji w 2015 roku, to 75. W żadnej gminie nie było do wysłania, ani do późniejszego rozdzielenia pomiędzy komisje, więcej niż 500 kopert. Nikt zatem nie jest przećwiczony w obsłudze masowego wydarzenia tego typu. Tymczasem ono samo w sobie niezwykle komplikuje całą procedurę głosowania. Czyli wymaga do obsługi większych zasobów, w szczególności ludzkich. Dla ścisłości. Zwykłe wybory obsługuje prawie 25000 komisji, w których pracuje 250000 osób. W zwykłej powszechnej komisji głosuje około 1000 osób. W Polsce jest obecnie 7500 urzędów pocztowych, zaś cała poczta zatrudnia około 80000 osób. Do komisji się idzie raz, zaś głosowanie korespondencyjnie wymaga dwukrotnego kontaktu z operatorem procesu – ktokolwiek by nim nie był. Pakietu nie można przekazać obywatelowi bez potwierdzenia, ani nie można bez potwierdzenia odebrać. Pominięcie takiej procedury grozi podważeniem jakiejkolwiek wiarygodności wyborów. Odebranie i nadanie listu poleconego zajmuje z reguły więcej czasu – w szczególności po stronie obsługi – niż wydanie karty do głosowania w komisji. Zmiany, jakie zaszły w naszym życiu, każą przypuszczać, że chętnych na głosowanie korespondencyjnie będą teraz setki tysięcy, jeśli nie miliony. W przeprowadzonych na początku epidemii bawarskich wyborach lokalnych ponad dwie trzecie głosów zostało oddanych w ten sposób. Wprowadzone ustawą, która już weszła w życie, głosowanie korespondencyjne dla osób 60+ byłoby kolosalnym wyzwaniem organizacyjnym i politycznym, nawet gdyby wybory miały się odbyć jesienią. W powyższej tabeli można też zobaczyć, jak dużym kłopotem dla obywateli jest taka nowa procedura – przy umasowieniu głosowania korespondencyjnego liczba pomyłkowych głosów nieważnych może iść w setki tysięcy. Uniknięcie tego wymaga zaabsorbowania ich uwagi, która teraz jest jednak skierowana w zupełnie inną stronę.

Drugim wątkiem jest bunt głównych organizatorów – administracji gminnej. Marszałek Ryszard Terlecki pogroził za to „buńczucznym” samorządowcom komisarzem. Jak już nieraz w jego przypadku, trudno uniknąć wrażania, że powiedział to, co myśli, nie zaś przemyślał to, co mówi. Szybki rzut oka do ustawy i kilkuminutowa konsultacja z prawnikami pozwala ustalić, że taka groźba nie jest zbytnio wiarygodna, na pewno zaś nie ma daje żadnego bezpośredniego wpływu na przygotowania do majowych wyborów. Wprowadzenie komisarza do gminy to całkiem dokładnie opisana procedura, zajmująca minimum 30 dni, za to bez gwarancji powodzenia. Jest zaskarżalna sądownie i wymaga wcześniejszego wezwania do zaprzestania łamania prawa. Nie jestem przekonany, czy nawet osobista interwencja Zbigniewa Ziobry pozwoli znaleźć sędziego, który za coś takiego uzna wysłanie do przewodniczącego PKW pisma informującego o braku możliwości przeprowadzenia wyborów ze względu na sytuację epidemiologiczną. Zaś takich sędziów już teraz trzeba byłoby znaleźć setkę.

Jednak nawet gdyby w ramach próby samorządowego „impeachmentu” jakiś komisarz został przez wójta wpuszczony do urzędu przed wyborami, to trudno sobie wyobrazić, by był w stanie zorganizować głosowanie przy choćby minimalnym biernym oporze pracowników. Dla nich zaś to nie będzie sprawa polityki, tylko zdrowia. W setkach polskich gmin obsługa wyborów po stronie urzędu oznacza nieuchronny bliski kontakt z kilkudziesięcioma obcymi osobami – trzeba wszak fizycznie odebrać od nich protokoły, wcześniej zaś wydać karty do głosowania, pieczątki etc. Wygląda na to, że na Nowogrodzkiej nie ma akurat nikogo, kto widział organizację wyborów z bliska i ma świadomość jak skomplikowane jest to przedsięwzięcie.

Wszyscy ci, którzy w administracji opierają się majowym wyborom, czują za plecami poparcie zdecydowanej większości społeczeństwa. Pokazujące masowy sprzeciw sondaże publikowane są dzień za dniem. Czytają je też policjanci, urzędnicy wojewody, sędziowie i wszyscy ci, których partia rządząca – według krążących przecieków – chciałaby użyć do przywołania do porządku lub zastąpienia lawinowo narastającego grona protestujących. Pójście na zwarcie musi się skończyć jakąś niewiarygodną kompromitacją.

Minęło raptem 10 dni od wywiadu Jarosława Kaczyńskiego w RMF, który ukierunkował działania Nowogrodzkiej. Od tego czasu ściana realiów przybliża się nieubłaganie, lecz szarża wiernej drużyny tylko się rozpędza. Czy jeśli zamknie się oczy, uderzenie o taką ścianę będzie mniej bolesne? Śmiem wątpić.